Chiếc điện thoại đặc biệt trong căn hầm T1

Trong căn hầm chỉ huy tác chiến T1 ở Khu A Thành cổ Hà Nội, thuộc khu di sản Hoàng thành Thăng Long ngày nay, có một chiếc điện thoại vô cùng đặc biệt. Chiếc điện thoại này được đặt tên “Số 1” và được nối với điện thoại của Bác Hồ tại Nhà sàn trong Phủ Chủ tịch.

Chiếc điện thoại số 1 để nghe các cuộc gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Tại Hầm chỉ huy tác chiến T1, Bộ Tư lệnh Thông tin đã lắp đặt một số điện thoại để phục vụ thông tin liên lạc thông suốt giữa Sở Chỉ huy Tác chiến với Bộ Tổng Tham mưu, Bộ Chính trị, các quân khu, binh chủng, Sở chỉ huy Quân chủng Phòng không Không quân và Tổng đài bưu điện (A9). Máy số 1 được đặt gần bàn làm việc của trực ban trưởng (lãnh đạo Cục Tác chiến), trực tiếp trả lời Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người gọi, hỏi. Theo thiếu tướng Nguyễn Văn Ninh, nguyên Cục phó Cục Tác chiến (Bộ Tổng Tham mưu), từ năm 1966 – 1969, Bác Hồ có gọi tới máy điện thoại này để nắm tình hình chiến sự và cũng có khi chỉ để hỏi thăm, động viên anh em cán bộ chiến sỹ đang làm nhiệm vụ trực chiến tại đây.
Căn hầm T1 được xây dựng vào cuối năm 1964 đầu năm 1965, ngay từ những ngày đầu Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại miền Bắc (lần thứ nhất). Hầm Chỉ huy Tác chiến là trung tâm thông tin chỉ huy của Bộ Tổng tư lệnh và Bộ Tổng Tham mưu trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Kíp trực ban tác chiến do Cục Tác chiến đảm nhiệm có nhiệm vụ: Trực tiếp trả lời Chủ tịch Hồ Chí Minh khi Người gọi, hỏi; Theo dõi tình hình bảo vệ miền Bắc (trên bộ, trên biển, trên không) và chiến sự trên các chiến trường Đông Dương (B- Miền Nam; C- Lào; K- Campuchia). Đề xuất với Bộ Tổng Tham mưu các phương án tác chiến nhằm đối phó kịp thời, chủ động giành thắng lợi; Tổng hợp tình hình mỗi ngày (24 giờ), mỗi tuần (7 ngày) báo cáo Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và Tổng Tham mưu trưởng trong cuộc họp giao ban mỗi buổi sáng; Tổ chức thực hiện chỉ thị, mệnh lệnh của Bộ và truyền lệnh chính xác, kịp thời, bí mật tới các cơ quan, đơn vị có liên quan. Đồng thời có một nhiệm vụ rất quan trọng nữa là báo động phòng không nhân dân kịp thời, chính xác đối với thủ đô Hà Nội.

Hầm Chỉ huy tác chiến T1.

Theo Ban quản lý Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Phủ Chủ tịch, ngày nay, tại Nhà sàn Bác Hồ còn lưu giữ ba chiếc điện thoại để bàn, là những kỷ vật quan trọng, Bác sử dụng trực tiếp để lãnh đạo công cuộc chống Mỹ cứu nước. Chiếc máy điện thoại có vỏ nhựa màu xanh nõn chuối là chiếc điện thoại Bác thường xuyên sử dụng để làm việc trực tiếp với các đồng chí trong Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Hai chiếc máy điện thoại có vỏ nhựa màu đen được chế tạo tại Trung Quốc, ruột bằng kim loại, chiều dài 19 cm, rộng 15 cm, cao 14 cm, ống nghe dài 22,5 cm. Một trong hai chiếc máy này là để Bác làm việc trực tiếp với Cục Tác chiến, chiếc kia Người dùng để trực tiếp làm việc với Bộ Tư lệnh Phòng không – Không quân.
Kim Yến